کتاب پیام قرآن (جلد پنجم) معاد در قرآن مجید

براى تفسير موضوعى دو روش وجود دارد :

روش اوّل كه بعضى از مفسّران براى كار خود انتخاب كرده‌اند كه موضوعات مختلف را اعم از موضوعات اعتقادى (توحيد و معاد و…) يا موضوعات اخلاقى (تقوا، حسن خلق و…) را در كلام خود مطرح مى‌كنند و بعد از تحليل‌هاى فلسفى و كلامى، يا تحليل‌هاى اخلاقى، بعضى از آيات قرآن را كه در اين زمينه وارد شده است به عنوان شاهد، ذكر مى‌كند.

روش دوم اين است كه ما قبل از هر چيز به گردآورى تمام آياتى كه درباره يك موضوع در سرتاسر قرآن وارد شده است بپردازيم و بدون پيش‌داورى‌هاى قبلى اين آيات را در كنار هم چيده و يك يك تفسير كنيم، و بعد در يك جمع‌بندى رابطه آنها را با يكديگر در نظر گرفته، و از مجموع آنها به يك ترسيم كلّى دست يابيم.

در اينجا مفسّر مطلقا از خود چيزى ندارد، و هم چون سايه به دنبال آيات قرآن مى‌رود. همه چيز را از قرآن مى‌فهمد، و تمام همّت او كشف محتواى آيات است؛ و اگر از كلمات ديگران حتى از احاديث كمك مى‌گيرد در مرحله بعد و جداگانه خواهد بود.

در پيام قرآن اين روش را انتخاب كرده‌ايم. در اين كتاب همه جا آيات قرآن كه درباره يك موضوع وارد شده است در پيشانى بحث قرار گرفته، و تمام مطالب در سايه آن آيات پيش مى‌رود؛ و فكر مى‌كنيم اين راه، بهتر ما را به حقايق قرآنى مى‌رساند تا راه اوّل؛ اتفاقآ اين دو روش در تفسير معمولى (همان تفسيرهاى ترتيبى كه به ترتيب آيه‌ها و سوره‌ها نوشته شده است) نيز وجود دارد گروهى آيات قرآن را بر نظرات خود تطبيق مى‌كنند، و گروه ديگرى نظرات خود را تابع آيات قرآن قرار مى‌دهند؛ و مسلّمآ راه صحيح تفسيرى، راه دوّم است.